PO Management

Gebiologeerd door leren

Over hoe we ‘normale’ kinderen efficiënt kunnen laten leren, is veel bekend. De laatste jaren neemt ook onze kennis over begaafdheid toe. Dat is mede te danken aan Eleonoor van Gerven. Vorig jaar verscheen van haar hand Begaafde onderpresteerders, het eerste boekje in een reeks ‘knapzakpraktijkgidsen’. Gesprek met een bevlogen en ondernemende onderwijsvrouw.

Lesgeven lijkt een eenvoudige taak, maar is in wezen heel complex, aldus Van Gerven. “Er zijn vier fasen in bekwaamheid: onbewust onbekwaam, bewust onbekwaam, bewust bekwaam en onbewust bekwaam. Onbewust bekwaam is een situatie waarin je dingen niet kunt, niet weet dat je ze niet kunt. Daarop volgt het moment dat je ontdekt dat je de dingen niet kunt, je bent bewust onbekwaam. Dat ervaar je als vervelend en dus besluit je te gaan leren. Daarop volgt ‘bewust bekwaam’. Je bent dingen gaan leren en hebt ze onder de knie gekregen.

Tot slot heb je de fase van ‘onbewust bekwaam zijn’. Dan gaat het om vaardigheden die verinnerlijkt zijn. Ze gaan vanzelf. Een goed voorbeeld is fietsen. In het onderwijs begeleid je mensen in het proces van bewust onbekwaam naar bewust bekwaam. Om dat op verantwoorde wijze te doen, moet je wel weten hoe je dat moet doen. Zeker als je niet alleen kinderen, maar ook hun leraren opleidt.”

Met woorden in de weer

Een grote woordenschat is handig. Het helpt kinderen bij het leren. Maar wat schiet een kind ermee op als het woorden leert zonder goed te weten wat ze werkelijk betekenen? Weinig. Net zo belangrijk als de omvang van de woordenschat is de achterliggende woordkennis. Marianne Verhallen, de vrouw achter ‘Met Woorden in de Weer’, legt uit waarom.

De manier waarop kinderen taal leren blijft een fascinerend proces. Dat vond Marianne Verhallen ook – en nog steeds. In 1999 promoveerde ze aan de faculteit Linguïstiek (Taalwetenschap) van de Universiteit van Amsterdam op een onderzoek naar woordenschatverwerving van kinderen. “In het verleden ging de aandacht vooral uit naar grammatica. Dat is veranderd. Tegenwoordig kijken we ook naar de woordenschat. En niet alleen naar de omvang daarvan, maar gelukkig ook naar de achterliggende structuur en de kwaliteit van woordkennis Daar heb ik me in mijn promotie op gericht.”

Mediawijsheid: rol ouders en school

Social media zijn anno 2014 niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Er kleven echter ook bepaalde risico’s aan het gebruik. Vooral voor leerlingen die zich niet bewust zijn van de mogelijke gevaren. Kennisnet ziet meer mogelijkheden voor het slagen van de media-opvoeding wanneer mediawijsheid breed en op verschillende niveaus gedragen wordt binnen de school.

Hoe ga je om met social media? Wat zet je op een sociale netwerksite en wat juist niet? Klik je zomaar op een link zonder echt te lezen wat er staat? Of geef je je wachtwoord wel eens aan een klasgenoot? Allemaal zaken om zo vroeg mogelijk met kinderen te bespreken. Want weliswaar blijkt uit onderzoek van Dialogic dat kinderen op de basisschool nog weinig risicovol gedrag vertonen, maar dat dit snel verandert als ze naar het voortgezet onderwijs gaan. Om risicogedrag op latere leeftijd te voorkomen, is het volgens de onderzoekers belangrijk dat ouders al vroeg gericht bezig zijn met media-opvoeding. Kinderen van tien, elf jaar staan nog open voor een gesprek hierover thuis.

School in tijden van echtscheiding

Tegenwoordig strandt één op de drie huwelijken. Grote kans dus dat iedere klas meerdere leerlingen van gescheiden ouders telt. Voor echtscheiding is er echter, in tegenstelling tot bijvoorbeeld voor pesten, geen verplicht schoolprotocol. Terwijl juist de school, en specifiek de leerkracht, in turbulente tijden een stabiele rol kan vervullen. 

Angelique van der Pluijm, medeauteur van het boek School en echtscheiding, alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid, geeft tips.

Gezonde exploitatie schoolgebouwen

Begonnen als schoonmaakbedrijf, heeft MAS zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een grote fullservice-dienstverlener in Amsterdam en omstreken. Het bedrijf verzorgt de schoonmaakwerkzaamheden van onder andere scholen, kinderdagverblijven, kantoren, hotels en musea. Drieënveertig procent van de Amsterdamse scholen staat inmiddels op de referentielijst.

Hoe maak je een ambitie echt waar?

Geen ingewikkelde individuele handelingsplannen, maar drie ‘behapbare’ onderwijsarrangementen moeten de onderwijsambities van openbare basisschool Panta Rhei uit Tilburg realiseren. De school deed hiervoor een beroep op het door de CED-Groep ontwikkelde Opbrengstgericht werken in 4D. Leerkrachten zien de opbrengsten stijgen en reageren enthousiast.

Dorpsschool als wijkverbinder

Hoe maak je van een zwakke dorpsschool een goede school? En hoe zorg je ervoor dat de school weer het middelpunt van de wijk wordt? Theo Douma zag zich vier jaar geleden voor de uitdagende taak gesteld om samen met het team van cbs De Klimop in Rijsoord, een klein tuindersdorp in de buurt van Ridderkerk, de school te redden omdat het imago door tegenvallende opbrengsten slechter was dan ooit.

Eerst werd intern orde op zaken gesteld, daarna werd de blik naar buiten gericht. Een heuse kinderboerderij bracht leven in de brouwerij. Theo Douma, directeur cbs De Klimop (Rijsoord): ‘In zeven maanden hebben we het predicaat zwak weggewerkt en nu geven we de school nieuw elan.’

Nieuwsgierige leraren maken kinderen gelukkig

Leraren kijken vaak vermoeid als er weer eens frictie is in de klas. Het ene kind wil niet naast het andere zitten bijvoorbeeld. Zucht, denkt de leraar, moeten we dat ook weer oplossen. Charlotte Visch ziet dat anders. Voor haar zijn deze botsingen juist gouden leermomenten.

‘Ik zag iets gebeuren, zagen jullie dat ook?’ zou ze aan de groep vragen. Ze bespreekt met de kinderen waarom zij iets deden en hoe zij zich daarbij voelden, zodat de hele klas kan meedenken over hoe dat anders kan. Vaak laat Visch de kinderen het moment opnieuw afspelen, maar dit keer mét respect en begrip voor elkaar.

In haar nieuwste boek Gelukkige kinderen in een gelukkige klas haalt ze meer van deze wisseltrucs uit. Een probleem wordt opeens nuttig. Zo betekent een grote klas voor Visch extra hersenpannen om oplossingen te bedenken. En een luidruchtige leerling is volgens haar een prachtige kans om andere kinderen te leren zich goed te concentreren.