Op uitnodiging van een aantal schoolbesturen in de VS heeft het managementteam van PCBO Meppel een studiereis gemaakt naar dit land. Een prachtige reis, veel indrukken en veel nieuwe ideeën opgedaan om het onderwijs te verbeteren.
Maar ook een reis waarin, toevallig, een heel goede volgorde zat. We begonnen namelijk op het hoofdkantoor van een van de grootste schoolbesturen met 25.000 medewerkers en 207.000 leerlingen. Toch bleken de verschillen tussen de (200) basisscholen kleiner dan in mijn eigen organisatie. Dat komt met name door ‘State Testing’. Wekelijks worden de resultaten van de leerlingen op het gebied van taal en rekenen gemeten en geëvalueerd, zodat tijdens de gestandaardiseerde testen in maart de resultaten voldoen aan de verwachtingen. Dat wat niet gemeten wordt, of niet gemeten kan worden, krijgt minder aandacht. Na de testen ontstaat er enige ruimte in het curriculum voor andere zaken. In groep 2 (pre K) komen dan de huishoek en de bouwhoek weer uit de berging en is er meer ruimte voor alle andere leergebieden.
Het moet gezegd worden, alle leerlingen konden lezen voordat ze naar groep 3 gingen (grade 1). Toch ontbrak er iets. En zoals zo vaak realiseerde ik me dat pas later, want ik was erg onder de indruk van de efficiency en de getoonde resultaten. ‘Wat zou de inspecteur blij zijn met zulke smart geformuleerde doelstellingen en bijbehorende resultaten!’ Let wel, uiteraard ben ik niet tegen smart geformuleerde doelstellingen en resultaten, maar het knelt wel altijd een beetje omdat er zoveel meer is dat niet, of niet direct meetbaar is.
Natuurlijk hebben we veel meer gezien. Opvallend is dat Amerikaanse kinderen zich veel beter kunnen presenteren dan het gemiddelde Nederlandse kind. En niet te vergeten, de ruimere bekostiging, waardoor de groepen veel kleiner zijn en er in elke groep wel specialisten aan het werk zijn. Dit geldt overigens niet alleen voor het aantal medewerkers, dat zeker twee keer zo groot is als in Nederland, maar ook voor de ruime lokalen en andere ruimtes die beschikbaar zijn binnen de school. Mijn respect voor onze leerkrachten is hierdoor enorm gegroeid. Met enige schaamte heb ik regelmatig moeten vertellen hoeveel kinderen er in ons land in een gemiddelde klas zitten. Waarop steevast de opmerking volgde: ‘Dat was twintig jaar geleden bij ons ook zo.’ Anders dan bij ons is de invoering van ‘passend onderwijs’ hier wel gepaard gegaan met een extra investering in de reguliere school.
Toen we in de loop van de week gingen kijken op een andere school, die niet mee hoefde te doen aan state testing, viel me op wat er verloren gaat wanneer je eenzijdig op meetbare resultaten gaat sturen. In deze school was sprake van een hecht team, er was ruimte voor de passie van individuele leerkrachten en voor allerlei andere zaken die voor de ontwikkeling van kinderen minstens zo belangrijk zijn. Leerlingen die binnen een andere school zeker tot de probleemgevallen behoord hadden, konden ons precies uitleggen waarom ze hier wel tot leren kwamen, en dat had alles te maken met het enthousiasme en de inspiratie die ze van de verschillende leerkrachten ontvingen. En het mooie: aan het eind van de rit waren deze kinderen minstens zo goed voorbereid op hun rol in de samenleving als die op andere scholen.
Laten we oppassen in Nederland. Ook bij ons neigen we naar een overmaat aan smart geformuleerde doelstellingen en dito resultaten. Ook bij ons wordt de kwaliteit van het onderwijs langs de meetlat van cijfers en scores gelegd, met als grote gevaar dat ons onderwijs ook ingekaderd wordt door het meetbare. Binnen de kortste keren verdwijnen dan ook bij ons de huishoek en de bouwhoek uit het onderbouwlokaal, terwijl we weten dat juist het spelende kind zoveel leert. Overigens niet alleen in de onderbouw.
Professor Scherder kan nog zo vaak uitleggen dat creatieve vorming, bewegen en muziek van vitaal belang zijn voor de ontwikkeling van ieder mens, als Cito het niet meet, is het tijdverspilling. Of zoals de inspecteur zei die laatst een van onze scholen bezocht: ‘Een gymles, die hoef ik niet te zien.’
Herman Langhorst is voorzitter College van Bestuur Stichting KindPunt; kindcentraal onderwijs van 0 tot 12. Een stichting met vijf kleurrijke, breed toegankelijke scholen met een christelijke identiteit. Hij streeft naar optimale ontplooiing voor alle leerlingen binnen een veilig klimaat. Iedereen moet zich gerespecteerd en geaccepteerd voelen.
Copyright PO Management
