Erno Mijland, BCO Onderwijsadvies
Erno Mijland is senior adviseur en manager innovatie. Hij schrijft en spreekt over onderwijs en leren met een focus op innovatie, digitale geletterdheid en onderzoekend leren.
Geen schouderklopje, maar een subtiel tikje
De wereld is verwarrend, complex, vol onzekerheden en voortdurend in verandering. In haar nieuwe boek Ik2 schetst hoogleraar klinische neuropsychologie aan de universiteit van Tilburg, Margriet Sitskoorn, deze uitdagingen voor het leven, leren en werken in de wereld van nu. Om die uitdagingen het hoofd te bieden, zo stelt ze, moeten we ons brein beter dan ooit verzorgen met gezonde voeding en voldoende slaap. Maar ze reikt vooral ook een aantal strategieën aan om ons brein, en dan vooral de prefrontale cortex, gericht te trainen in het omgaan met verwarring, complexiteit, onzekerheid en verandering.
Het komt er, kort gezegd, op neer dat we ons brein moeten oefenen in aandacht en responsiviteit. Dat laatste is een kernbegrip uit het rapport over de ‘lerende economie’ van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid uit 2014. De WRR zegt dat organisaties flexibel moeten zijn, ze moeten steeds weer een passende respons kunnen kiezen bij veranderende omstandigheden. Andere woorden voor hetzelfde principe, maar dan vanuit het perspectief van het onderwijs, komen van Jean Piaget (1896-1980). Ruim voordat de 21e eeuw losbarstte, zei hij al over het leren door kinderen: ‘We moeten ze leren wat ze moeten doen, als ze even niet weten wat ze moeten doen.’
Je zou kunnen zeggen dat we meer dan ooit behoefte hebben aan verderkomstrategieën, aanpakken die helpen als eerdere aanpakken niet meer helpen. Dat geldt voor iedereen, op elk niveau, ook in het onderwijs. Of je nu schoolleider, leraar of leerling bent: we moeten allemaal op zoek naar wat helpt om van verwarring begrip te maken, vat te krijgen op complexiteit, om te gaan met onzekerheid en te laveren in golven van verandering. Met een passende verderkomstrategie laat je je niet uit het veld slaan door krimp, een nieuw wetenschappelijk inzicht over leren, de nieuwe elektronische leeromgeving op je school, de vraag of je volgende week een les over programmeren kunt geven, hoog oplopende gemoederen over een actuele wereldgebeurtenis in je klas, een vergeten wachtwoord...
Daarom: bedenk, ontwikkel, test, evalueer en oefen persoonlijke en gezamenlijke verderkomstrategieën. En als je verder komt, geef jezelf dan geen schouderklopje, maar plaats een subtiel tikje tegen het voorhoofd, daar waar zich de prefrontale cortex bevindt.
Deze column is geschreven door
