Ik ben op ‘het Aventurijn’, de oudste democratische school van Nederland. Dit onderwijs draait om kinderen de vrijheid en gelijkwaardigheid te bieden hun eigen leerweg te ontdekken, zonder vaste einddoelen of verplichte toetsen, in een natuurlijke, creatieve en sociale leeromgeving waarin autonomie, verbondenheid en respect centraal staan. Op deze school worden geen gemiddelde leerlingen geprept, maar groeien mensen vanuit hun volle potentieel.
Schoolleider Hannah de Vos-Beckers neemt me mee in haar visie. Hoe langer ik luister, hoe helderder die wordt: betekenisvol onderwijs vraagt om schoolleiders die durven te kiezen. Schoolleiders die zich ontwikkelen, niet alleen als professional, maar vooral als mens. Want alleen dan zijn zij in staat om vanuit visionair leiderschap elke dag keuzes te maken die recht doen aan ieder kind, en iedere leerkracht.
Haar woorden raken me. Ik merk dat de tijd van faciliterend leiderschap voorbij is. De uitdagingen die schoolleiders vandaag de dag hebben, vragen iets anders van hen. Ze vragen leiders die richting geven op basis van visie en waarden. Leiders die ruimte scheppen voor professionele én persoonlijke groei. Leiders die niet alleen resultaten verantwoorden, maar ook keuzes en processen delen.
Krachtig leiderschap is systemisch: het werkt door in elke laag van de organisatie en daarbuiten. In professionele leergemeenschappen, in netwerken van scholen, en ja, soms ook tegen het systeem in wanneer die regels botsen met wat kinderen werkelijk nodig hebben.
De enorme uitdagingen die er nu zijn op scholen vragen om krachtig persoonlijk leiderschap. Om emotionele intelligentie, veerkracht, flexibiliteit, zodat je in eerste instantie een stevig fundament van veiligheid creëert: in het team, bij leerlingen, bij jezelf. En vanuit verbinding met elkaar kritische vragen durven stellen: Geven we onderwijs vanuit vertrouwen? Doen we nog de juiste dingen? En: wáárom doen we ze?
Een school als ‘het Aventurijn’ heeft misschien meer speelruimte voor persoonlijke groei, maar de les is universeel voor het hele onderwijs en kan door iedereen worden toegepast. Als je vertrekt vanuit betekenis, creëer je ruimte voor jezelf, voor kinderen, voor leerkrachten. Neem afscheid van wat niet (meer) werkt. En laat leerkrachten weer leren vertrouwen op hun intuïtief leraarschap. Wat heeft dit kind nu van mij nodig? Zodat niet het systeem, maar de ontwikkeling van ieder kind centraal komt te staan.
En maak van de wc op school een bijzondere plek van persoonlijk leiderschap. Schrijf daar woorden die raken, zodat iedereen die even stilstaat of -zit, letterlijk wordt herinnerd aan wat er écht toe doet. Persoonlijk leiderschap is, net als de wc, een randvoorwaarde die we nú nodig hebben, geen hoofdstuk ‘leuk voor later’. Het is de ruggengraat van elke schoolcultuur die onderwijs ziet als een investering in de toekomst van ons allemaal.
Rixta de Bode, onderwijspionier, keynotespreker en auteur van Ramses en het geheim van krachtig leiderschap, begon in 1996 op een multiculturele school en doorliep alle mogelijke functies. Als zelfstandige ontwikkelde zij zich op het gebied van sociaal-emotionele intelligentie en visionair leiderschap. www.academievoorontspannenonderwijs.nl
Copyright PO Management
